web analytics

Wat is misofonie?

Misofonie

Misofonie is een hersenaandoening waarbij specifieke geluiden extreme gevoelens van woede, walging of haat opwekken. Het gaat veel verder dan de ergernis of irritatie die iedereen wel kent.

Letterlijk betekent misofonie ‘haat voor geluid’, van het Griekse misos (haat) en phónè (stem, geluid). Het gaat hierbij niet om geluid in het algemeen maar om specifieke geluiden. De naam misofonie (Misophonia in het Engels) is in 2001 gemunt door de Amerikaanse wetenschappers Margaret en Pawel Jastreboff. In Nederland werd in 2009 de aandoening voor het eerst beschreven door psychiater Damiaan Denys.

Veel mensen met misofonie worden niet alleen gek van geluiden maar ook van bewegingen. Deze ‘haat voor beweging’ wordt ook wel misokinesie genoemd. Het is nog niet bekend of dit een aparte aandoening is of dat het onder misofonie valt.

In maart 2022 is er door een groep internationale wetenschappers een consensus definitie van misofonie opgesteld.

Klik hier om te lezen wat misofonie NIET is.

Symptomen

Kenmerkend is dat specifieke geluiden bij mensen met misofonie hevige negatieve gevoelens opwekken. Die gevoelens, de feitelijke symptomen van misofonie, zijn extreme woede, haat of afschuw. Mensen die aan misofonie lijden, worden overvallen door extreme boosheid of walging bij het horen of zien van hun triggers (de specifieke geluiden of bewegingen die de gevoelens opwekken). Hierbij ontstaan ook agressieve gedachten. Deze heftige emoties en nare gedachten moeten steeds onderdrukt worden, wat erg vermoeiend is.

Bij misofonie is vrijwel altijd sprake van de volgende drie factoren:

  1. Reflexmatige emotionele reactie op externe triggers

Iedereen kent ergernissen. Iedereen heeft wel eens last van geluiden. Veel mensen ergeren zich als iemand nogal luidruchtig een appel eet of steeds met een pen zit te klikken. Mensen die geen misofonie hebben, kunnen het naast zich neerleggen. Mensen met misofonie niet. Bij hen wordt een vecht-of-vluchtreactie én een sterke emotionele respons uitgelokt. Op het moment dat ze getriggerd worden, wordt hun aandacht volledig naar de trigger(s) gezogen. Er ontstaan direct hevige gevoelens van woede, haat en/of walging. Ze kunnen zich niet meer concentreren op wat ze aan het doen waren en voelen een sterke drang om weg te vluchten of juist de strijd aan te gaan met diegene of datgene dat het geluid maakt. Dat mensen met misofonie hun triggergeluiden boven alles uit horen komt doordat ze er een hyperfocus voor ontwikkeld hebben, niet doordat ze een beter gehoor hebben. Hoewel mensen met misofonie vaak praten in termen van ‘zich ergeren aan geluiden’ en ‘niet tegen geluiden kunnen’, is de ervaring van getriggerd worden in werkelijkheid dus veel dieper, heftiger en complexer dan gewone ergernis. Lees meer over het veronderstelde mechanisme achter misofonie, de hyperfocus en de misofoniereactie bij Wat gebeurt er in het brein?

  1. Veel vermijdingsgedrag

Omdat de opgewekte gevoelens zo hevig en naar zijn, doen mensen met misofonie veel moeite om hun triggers te vermijden. Vermijding is dan ook de meestgebruikte copingstrategie. Onder vermijding valt bijvoorbeeld: uit een situatie weggaan of wegblijven, bepaalde personen ontwijken of veelvuldig hoofdtelefoon of oordopjes dragen. In gradatie kan het variëren van de woonkamer uitvluchten tot zich helemaal terugtrekken uit het sociale leven. Veel mensen met misofonie gaan nooit naar de bioscoop, kunnen niet slapen bij hun geliefde of eten nooit met hun gezin samen. Lees meer bij Ervaringsverhalen.

  1. Grote impact op (sociaal) leven

Misofonie raakt vele aspecten van het leven en kan leiden tot disfunctioneren op vele vlakken. Afhankelijk van de ernst, geldt voor de meeste mensen met misofonie dat ze problemen ondervinden op het gebied van relaties, school of studie, werk, ouderschap en algemene gezondheid. Ook heeft het een negatieve invloed op het gevoel van eigenwaarde en het zelfbeeld. Doordat mensen met misofonie meerdere triggers hebben, kunnen ze ook meerdere malen per dag in verschillende situaties getriggerd worden: op het werk, in het openbaar vervoer, op school, thuis, in de rij bij de supermarkt. Lees meer bij Impact van misofonie.

Naast de hevige emoties die de triggers opwekken, hebben mensen met misofonie ook last van:

  • Verhoogd spanningsniveau door continue alertheid en stress
  • Concentratieproblemen
  • Depressieve gevoelens
  • Gevoelens van schaamte en schuld
  • Angsten: anticipatieangst (verwachtingsangst) en angst om zelfbeheersing te verliezen
  • Vermoeidheid
  • Zich onbegrepen voelen (door zichzelf en anderen)

MisofonieVeelvoorkomende triggers

Geluiden

Bij misofonie gaat het vooral om alledaagse, zachte en meestal menselijke geluiden, zoals bijvoorbeeld

  • Slikken, kauwen, afbijten, smakken
  • Niezen, hoesten, neus ophalen, snuiven
  • Kuchen, keelschrapen, geeuwen
  • Ademen
  • Fluiten, neuriën, zingen
  • Iemands stem, lach, uitspraak van een bepaalde letter

Ook andere geluiden die door mensen, dieren of apparaten geproduceerd worden, kunnen triggers zijn:

  • Klikken met een pen
  • Typen op een toetsenbord, klikken met de muis
  • Lopen met hakken op een harde vloer
  • Roeren met een lepeltje in een beker
  • Het tikken van een klok
  • Het kraken van chipszakken
  • Het zingen van vogels en het blaffen van honden

Alle geluiden kunnen in principe triggers zijn. De meeste mensen met misofonie hebben vooral last van de mond- en keelgeluiden. Bij de meesten begint het hier ook mee. Wat iemand triggert verschilt van persoon tot persoon. In de loop van de tijd kan er verschuiving optreden; nieuwe triggers ontstaan en bestaande triggers zwakken af of verdwijnen.

Bewegingen

Naast auditieve triggers zijn er ook visuele triggers. De triggers zijn vaak repeterende bewegingen, zoals

  • Wiebelen met een voet of been
  • Frunniken aan haar
  • Malende kaken

Test

De A-Miso-S is een valide test die een indicatie kan geven of, en in welke mate, er sprake is van misofonie.

Ontstaan

Over het ontstaan van misofonie is vrijwel niets bekend. Meestal ontstaat het tussen het 8e en het 12e levensjaar. De oorzaak is nog onbekend. Het ontstaat meestal geleidelijk. Bij de meesten begint het met één geluid (vaak een eetgeluid) en richt het zich op één persoon, bijvoorbeeld een ouder. Als de hyperfocus voor bepaalde geluiden er eenmaal is, kan het uitgroeien tot een steeds langer wordende lijst met triggers. Maar niet iedereen die als puber van bepaalde geluiden walgt of boos wordt, ontwikkelt misofonie. Genetische aanleg lijkt ook een rol te spelen. Het komt veel voor dat meerdere personen in een familie het hebben. Er zijn mogelijke risicofactoren voor het ontwikkelen van een hyperfocus. Lees meer bij Wat gebeurt er in het brein?

Prevalentie

Hoeveel mensen aan misofonie lijden, is nog niet duidelijk. Er circuleren diverse percentages op internet, maar de herkomst en onderbouwing hiervan ontbreken.

Behandeling

Het Amsterdam UMC locatie AMC is het enige instituut ter wereld dat én onderzoek doet én op grote schaal een bewezen effectieve therapie biedt. Daarnaast zijn er diverse behandelaren die met diverse methoden werken. Sommigen zijn opgeleid door het Amsterdam UMC om met hun behandelprotocol te werken. Lees meer bij Therapie.

Mensen met misofonie kunnen zelf een aantal dingen doen om minder last te ervaren van hun aandoening. Lees meer hierover bij Tips voor mensen met misofonie en Tips voor ouders.